Bài 1: Cấu trúc chương trình Pascal

Điều đầu tiên chúng ta quan tâm sẽ là cấu trúc của chương trình. Hầu như chương trình nào cũng đi theo quy tắc:
< phần khai báo>
< phần thân chương trình >
Trong đó phần khai báo có thể có hoặc không.
Trước khi bắt đầu, chúng ta sẽ nhắc lại một số khái niệm cơ bản:
- Khái niệm:
* Tên: Mọi đối tượng đều phải có tên. Bao gồm tên dành riêng (program, ver, begin, end...) & tên chuẩn (integer, real...).
* Hằng: Là đại lượng có giá trị thay đổi. Người ta thường khai báo hằng khi phải lặp lại giá trị hằng nhiều lần.
* Biến: Là đại lượng lưu trữ giá trị, có thể thay đổi.
- Write và Read:

* Lệnh write giúp hiện một dòng chữ ra màn hình. Vd khi viết write('Hello word'); sẽ hiện ra màn hình chương trình dòng chữ Hello word.
* Read đọc giá trị được khi vào. Vd khi viêt read(a); (a là 1 biến) sẽ hiện ra màn hình vị trí nhập giá trị vào.
- Phép toán: Ta có bảng sau:

- Câu lệnh gán: :=;
Vd: Tong:=5;
Có thể hiểu nôm na rằng sau câu lẹnh, giá trị của Tong là 5.


Có 2 loại chương trình, một là có chương trình con, 2 là không có chương trình con. Thực ra 2 loại này cũng tương tự như nhau. Nhưng loại có chương trình con sẽ gọi
1. Chương trình không có chương trình con:
Dưới đây là cụ thể. Lời chú giải từng phần được đặt trong (* *) hoặc { }
(* Phần khai báo dữ liệu *) Program ...; {Khai báo tên chương trình. Tên chương trình được đặt theo quy tắc đặt tên. Đây là phần khai báo không bắt buộc}
Const …; {Khai báo hằng: Sử dụng cho những giá trị hằng số xuất hiện nhiều lần trong chương trình}
Users ...; {Khai báo thư viện: Cung cấp các chương trình có sẵn}
Var …; {Khai báo biến}
(* Thân chương trình chính *)
Begin
… {Các lệnh được viết ở đây}
End.

Ví dụ: Chương trình tính diện tích hình tròn:
Program Dien_tich_HT;
const pi=3.14;
uses crt;
var R,S: Integer;
begin
clrscr;
writeln('Nhập bán kính:');readln(r);
S:=R*R*pi;
write('Dien tich hinh tron la: ',S:8:3,'m2');
readln
end.
Chú ý:
- Lệnh clrscr; để xóa những gì đang có trên màn hình. Ở phần khai báo phải có uses crt; thì lệnh mới hoạt động.
- Ngoài những lệnh khai báo trên ta còn có label (khai báo nhãn)... Tuy nhiên 4 lệnh khai báo trên là sử dụng nhiều nhất.
2. Khai báo có chương trình con: